Ο Κράταιγος (Crataegus monogyna) είναι γνωστός και ως τρικουκιά, μουρζιά, μπουρμπουτζελιά, ξαγκαθιά, τσαμπουρνιά. Το όνομα του, παραπέμπει στην Κραταιότητα, την ισχύ και το σθένος που προσφέρει. Η ονομασία του προέρχεται από την ελληνική λέξη κράτος που σημαίνει δυνατό, ισχυρό εξαιτίας του σκληρού ξύλου και της λέξης ακή (άκανθα) που σημαίνει αγκάθι. Ο κράταιγος είναι ένα μικρό φυλλοβόλο δένδρο με αγκάθια, λευκά αρωματικά άνθη και κόκκινους καρπούς. Το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 6- 10 μέτρα. Η εποχή της άνθησης είναι Απρίλιος-Ιούνιος. Τα ανθοφόρα στελέχη συλλέγονται στο τέλος της άνοιξης και οι καρποί στο τέλος του καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου. Οι καρποί του περιέχουν 2-3 σπέρματα, είναι ωοειδείς με διάμετρο 8-12 χιλιοστά και έχουν ανοικτό κόκκινο χρώμα.
Συστατικά του Κράταιγου
Τα φύλλα, τα άνθη και οι καρποί περιέχουν φλαβονοειδή. Τα φλαβονοειδή έχουν συνεργική δράση με τη βιταμίνη C, καθώς την σταθεροποιούν, προστατεύοντάς την από την οξείδωση, με συνέπεια να αυξάνουν τα ενδοκυτταρικά της επίπεδα. Επιπλέον, τα φλαβονοειδή παρουσιάζουν σταθεροποιητική δράση έναντι του κολλαγόνου.
Αυτό που ιδιαίτερα χαρακτηρίζει τον κράταιγο είναι τα καρδιοτονωτικά άμινα (φαινυλαιθυλαμίνη, μεθόξυ – φαινυλαιθυλαμίνη, τυραμίνη και ισοβουτυλαμίνη), χολίνης, ακετυχολαμίνης, πουρινών (αδενοσίνη, αδενίνη, γουανίνη και καφεϊκό οξύ), αμυγδαλίνης, πηκτίνης και τριτερπενίων.
Ο κράταιγος μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις παρακάτω μορφές.
- ‘Εγχυμα που παρασκευάζεται από τα άνθη ή τα φύλλα.
- Βάμμα από τα ανθοφόρα στελέχη ή τους καρπούς .
- , τους καρπούς και φύλλα.
- Δισκία που περιέχουν κονιορτοποιημένα ανθοφόρα στελέχη είναι κατάλληλα, για μακροχρόνια χρήση.
- Υγρό εκχύλισμα του φυτού.
- Φλούδα του φυτού, που μαζεύεται από νεαρά κλαδιά, νωρίς την άνοιξη.
Χρήσεις του Κράταιγου
Ο κράταιγος χρησιμοποιείται στην κινέζικη παραδοσιακή ιατρική, από τους ιθαγενείς της Αμερικής, αλλά και στην Ευρώπη. Ήταν γνωστός κατά το Μεσαίωνα ως σύμβολο της ελπίδας και εχορηγείτο για πολλές ασθένειες. Είναι ένα από τα πιο γνωστά βότανα για την καρδιά, για τις πέτρες των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Τα χρησιμοποιούμενα μέρη για θεραπευτικούς σκοπούς είναι τα φύλλα του, τα άνθη του που συλλέγονται κατά τη στιγμή που ανοίγουν, οι κόκκινοι καρποί του που είναι άνοστοι στη γεύση και η ρίζα του πιο σπάνια.
- Καρδιά
- Από τις πιο γνωστές ιδιότητες του κράταιγου είναι η καρδιοπροστατευτική του δράση. Είναι ισχυρό καρδιοτονωτικό, που επιτρέπει την αποκατάσταση της υπότασης και της υπέρτασης, της ταχυκαρδίας και της αρρυθμίας. Ακόμα, είναι σπασμολυτικός και καταπραϋντικός, καθώς και πολύ αποτελεσματικός για την καταπολέμηση της αϋπνίας που οφείλεται σε νευρική υπερένταση, αφού ελαττώνει τις εξάψεις του νευρικού συστήματος καθώς και της στηθάγχης.
- Προφυλάσσει από την αρτηριοσκλήρωση και έχει ευεργετική επίδραση πάνω στα αγγεία, ενώ θεωρείται ακόμα φυτό αντιπυρετικό.
- Χοληστερίνη
Βοηθάει στην μείωση της ολικής και της LDL χοληστερίνης. Αυτό οφείλεται στην αύξηση της απέκκρισης της χολής, κάτι που οδηγεί σε μείωση σύνθεσης χοληστερόλης και ενίσχυση των υποδοχέων της LDL.
- Άγχος
Συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του ψυχικού stress και του άγχους. Έχει ένα ήπιο ηρεμιστικό αποτέλεσμα, γι’ αυτό και συχνά χρησιμοποιείται και στην αϋπνία.
- Χαμηλώνει την υπέρταση και ανεβάζει την υπόταση.
Έχει ηρεμιστική δράση που σε συνδυασμό με την αγγειοδιασταλτική μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση της υπέρτασης.
- Τονωτικό της μνήμης.
Μαζί με γκίνγκο μπιλόμπα χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της μνήμης και κατά του αλτσχάϊμερ
- Βοηθάει σε περιπτώσεις διάρροιας.
