Η Άτροπος ευθάλεια (Atropa belladonna), κοινώς γνωστή ως μπελαντόνα (belladonna) ή θανάσιμος στρύχνος, είναι ένα πολυετές ποώδες φυτό. Στην αρχαιότητα χαρακτηρίστηκε από τον φυσιοδίφη Διοσκουρίδη ως Άτροπος, σε μια προσπάθεια να αποδοθεί η ισχύς του δηλητηρίου του φυτού που, όμοια με την Άτροπο Μοίρα, κόβει το νήμα της ζωής του ανθρώπου. Ανήκει στην οικογένεια των Στρυχνοειδών (Solanaceae). Είναι ιθαγενές στην Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Δυτική Ασία. Στη χώρα μας συναντάται σε δάση της Βόρειας Ελλάδας, σε σκιερά και ασβεστούχα εδάφη. Έχει σκληρή ρίζα και ο βλαστός της φθάνει σε ύψος το 1,5 μέτρο. Τα άνθη της μοιάζουν με καμπανούλες, έχουν σκούρο μωβ χρώμα και οι καρποί της που μοιάζουν με κεράσια, περιέχουν πολλούς σπόρους και βγάζουν ένα κόκκινο χυμό. Η εποχή της άνθησης είναι από Μάιο έως Αύγουστο. Έχει σφαιρικούς καρπούς πράσινους αρχικά, κόκκινους στη συνέχεια και μαύρους τελικά μοιάζουν με μικρό κεράσι και είναι ιδιαίτερα τοξικοί. Τα φύλλα είναι μεγάλα φτάνουν τα 20 εκατοστά, ωοειδή, οξύληκτα, με δυσάρεστη οσμή και πικρή γεύση.
Συστατικά της μπελαντόνα
Όλα τα μέρη του φυτού είναι εξαιρετικά τοξικά, περιέχουν ατροπίνη, υοσκιαμίνη και σκοπαλαμίνη ουσίες πολύτιμες από φαρμακευτική άποψη αλλά παράλληλα και δηλητηριώδεις. Σε ισχυρές δόσεις προκαλεί ψευδαισθήσεις, παραλήρημα, αποπροσανατολισμό και σε μεγάλες ακόμα και το θάνατο. Το αντίδοτο για τη δηλητηρίαση από μπελαντόνα είναι η φυσοστιγμίνη ή η πιλοκαρπίνη. Γι’ αυτό και χρησιμοποιείται υπό μορφή φαρμακευτικών παρασκευασμάτων, κατόπιν ιατρικής οδηγίας. Όλα τα μέρη του φυτού συλλέγονται και χρησιμοποιούνται στην ομοιοπαθητική θεραπεία.
Η μπελαντόνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις παρακάτω μορφές.
- Εκχύλισμα. Είναι ένα φυτικό φάρμακο με αντισπασμωδικές ιδιότητες.
- Ξηρό εκχύλισμα – υδατοδιαλυτή σκόνη. Προετοιμάζεται για ελκωτικές αλλοιώσεις του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, του νεφρού κολικού, της βραδυκαρδίας και ως αντίδοτο για σοβαρή δηλητηρίαση με μορφίνη ή μύκητες.
- Το αλκοόλ βάμμα – είναι κατασκευασμένο από φύλλα ενός φυτού. Είναι μέρος οφθαλμικών φαρμάκων και φαρμάκων για τη θεραπεία του νευρικού συστήματος.
- Τα πρωκτικά υπόθετα – χρησιμοποιούνται για τη φλεγμονή της κοιλιακής κοιλότητας με έντονες οδυνηρές αισθήσεις και για την αφαίρεση του αυξημένου τόνου των μυών του εντέρου. Τα υπόθετα είναι αποτελεσματικά για τις ρινικές σχισμές, τις αιμορροΐδες, την επώδυνη εμμηνόρροια.
Χρήσεις της Μπελαντόνα
Η μπελαντόνα είναι ένα τοξικό φυτό που προκαλεί ναυτία, σύγχυση, ντελίριο, ξηροστομία, αίσθημα καψίματος. Οι ομοιοπαθητικοί συνιστούν την μπελαντόνα για ασθένειες που έχουν παρόμοια συμπτώματα. Αποτελεί ισχυρό αντίδοτο στην περίπτωση πολλών δηλητηριάσεων όπως και κατά της ασθένειας του Πάρκινσον. Οι θεραπευτικές ιδιότητές της ήταν γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Την χρησιμοποιούσαν οι γιατροί στην Ελλάδα, τη Βαβυλωνία και Μεσοποταμία.
Αργότερα εμφανίζεται ως «μπελαντόνα» που σημαίνει «ωραία κυρία» γιατί μια από τις ιδιότητές του είναι να διαστέλλει την κόρη των ματιών, κάνοντάς τα να λάμπουν υπερφυσικά. Ήταν οι Ενετοί που τη λάτρεψαν πρώτοι για αυτό το εφέ που προκαλούσε στα μάτια. Οι μεγάλες κόρες του ματιού θεωρούνταν κατά την Ιταλική Αναγέννηση δείγμα ομορφιάς και oι γυναίκες της ισπανικής και της ιταλικής αριστοκρατίας έβαζαν σταγόνες από τον χυμό του φυτού διαλυμένο στο νερό ώστε να δείχνουν πιο μυστηριακές, με εντονότερο βλέμμα. Το κάλλος βέβαια ερχόταν με μεγάλο προσωπικό κόστος, καθώς η τύφλωση ήταν συχνή από τη χρήση της δηλητηριώδους ατροπίνης. Παλιά το έσταζαν επίσης στον αμφιβληστροειδή των τραγουδιστριών της όπερας και στις κοπέλες πριν τις παρουσιάσουν σε κάποιον μνηστήρα. Στη λαογραφία θεωρήθηκε ότι οι μάγισσες έφτιαχναν μια αλοιφή με μπελαντόνα και άλλα δηλητηριώδη φυτά που τις βοηθούσε να πετούν.
Οι φαρμακευτικές της χρήσεις είναι:
- Χρησιμοποιείται ως αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από χημικές ουσίες, με πιο διαδεδομένη τη δηλητηρίαση από χολινεργικούς παράγοντες, όπως είναι τα οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα.
- Μια μικρή ήπια δόση μπορεί να έχει μια ευχάριστη ψυχότροπο δράση.
- Χρησιμοποιείται σαν φυτικό φάρμακο ως παυσίπονο, χαλαρωτικό μυών και αντιφλεγμονώδες.
- Έχει ηρεμιστικές, ναρκωτικές και αντισπασμωδικές δράσεις και βοηθάει στην αντιμετώπιση της επιληψίας και της νόσου του Πάρκινσον.
- Η σκοπολαμίνη χρησιμοποιείται ως υδροβρωμικό άλας για γαστρεντερικές διαταραχές και τη ναυτία, καθώς και για να ενισχύσει την αναλγητική και αγχολυτική δράση των οπιοειδών.
- Παρασκευάσματα μπελαντόνας χρησιμοποιούνται στην ομοιοπαθητική για διάφορες καταστάσεις.
Ιδιαίτερη Προσοχή αν αποφασίσετε να καλλιεργήσετε αυτό το φυτό!
