Το φασόλι ανήκει στην οικογένεια Leguminosae και στο γένος Phaseolus. Τα κυριότερα καλλιεργούμενα είδη είναι το P.vulgaris, P.coccineus, P.lunatus και το P.acutifolius. Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως το P.vulgaris που είναι το κοινό φασόλι. Καλλιεργείται κυρίως για την κατανάλωση τους ως πράσινος λοβός-φασολάκι ή ώριμος σπόρος-φασόλια ξερά. Τα φρέσκα φασολάκια μπορούμε να τα φάμε σαν σαλάτα αλλά και σε άλλες συνταγές ενώ τα ξερά φασόλια μπορούμε να φτιάξουμε φασολάδα ή φασόλια γίγαντες. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι οι νάνες, οι αναρριχώμενες και οι ημιαναρριχώμενες. Τα φασόλια έχουν υψηλή διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, αντιοξειδωτικές ουσίες, φυτικές ίνες και μέταλλα. Επειδή έχουν πολύ χαμηλά λιπάρα συστήνονται σε όλες τις δίαίτες και τα διατροφικά προγράμματα.
Καλλιέργεια και φροντίδες για τη σωστή ανάπτυξη των φυτών
Καταλληλότερη εποχή σποράς είναι την άνοιξη για να έχουμε την παραγωγή μας μέσα στο καλοκαίρι και στις αρχές φθινοπώρου. Σπέρνουμε το σπόρο κατευθύαν στο χώμα. Μπορούμε το προηγούμενο βράδυ βέβαια να τα βάλουμε σε ένα βρεγμένο πανί για να ενυδατωθούν και να φυτρώσουν γρηγορότερα. Οι αποστάσεις φύτευσεις είναι 20-40 εκατοστά μεταξύ των φυτών και 50-80 εκατοστά μεταξύ των γραμμών. Το βάθος σποράς είναι 4-5 εκατοστά.
Τα φασόλια καλλιεργούνται σε ελαφρά, ελαφρώς όξινα εδάφη, που στραγγίζουν καλά.
Οι άριστες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη του φυτού είναι 21-26 βαθμοί Κελσίου. Η καρπόδεση είναι αδύνατη σε θερμοκρασίες κάτω από 10 βαθμούς Κελσίου και άνω των 32-33 βαθμών Κελσίου.
Οι απαιτήσεις του φασολιού σε λίπανση είναι μέτριες. Πάντως, επειδή το φυτό έχει μικρής διάρκειας βιολογικό κύκλο και επειδή έχει σχετικά περιορισμένο ριζικό σύστημα, απαιτείται υψηλή γονιμότητα εδάφους για μεγάλη απόδοση.
Σε όλη την καλλιεργητική περίοδο τα φυτά θα πρέπει να έχουν επάρκεια σε υγρασία ώστε να επιτευχθεί στο μέγιστο η απόδοση και η ποιότητα των σπόρων. Η έλλειψη υγρασίας στην άνθιση και στην καρπόδεση προκαλεί ανθόρροια και καρπόρροια, αντίστοιχα. Η άρδευση γίνεται είτε με τεχνική βροχή είτε σε αυλάκια.
Η καταπολέμηση των ζιζανίων είναι απαραίτητη σε όλη τη διάρκεια ανάπτυξης των φυτών.
Η καλλιέργεια του φασολιού προσβάλλεται από αρκετές ασθένειες και έντομα. Όταν το έδαφος δεν στραγγίζει καλά και δεν υπάρχει επαρκής αερισμός τότε τα φυτά προσβάλλονται από μύκητες όπως ο περονόσπορος, το ωίδιο, ο βοτρύτης και η σκωρίαση. Εκτός από τους μύκητες τα φυτά προσβάλλονται και από έντομα όπως ψείρες, αλευρώδεις και βρωμούσες.
Τέλος, υπάρχει και ο τετράνυχος, μικρό άκαρη σαν αραχνάκι που προσβάλλει τις φασολιές και ξεραίνει το φύλλωμα τους μέσα στο καλοκαίρι. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ανάλογα με την προσβολή κάνουμε ψεκασμούς με βιολογικά ή χημικά σκευάσματα.
Βασικά κριτήρια ωρίμανσης για συγκομιδή για το φασολάκι είναι το μέγεθος του λοβού και ο βαθμός ανάπτυξης των σπόρων. Ξεκινά περίπου 2 μήνες μετά τη σπορά και διαρκεί περίπου 2-3 μήνες. Είναι σημαντικό να συγκομίζουμε τους καρπούς του φρέσκου φασολιού πριν ωριμάσουν καλά, γιατί καθώς οι λοβοί ωριμάζουν, σκληραίνουν και γεμίζουν με ίνες.
Οι ξερές ποικιλίες φασολιού συγκομίζονται αργότερα από ότι οι φρέσκες, όταν ξεραίνοντοι οι λοβοί τους και όταν οι σπόροι έχουν φτάσει στο κανονικό τους μέγεθος και έχουν χάσει την υγρασία τους.
Το φασολάκι έχει πολύ υψηλό ρυθμό αναπνοής που σημαίνει ότι απαιτεί άμεση ψύξη μετά τη συγκομιδή για τη διατήρηση της ποιότητας σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η πρόψυξη στους 3-5 βαθμούς Κελσίου γίνεται κατά προτίμηση με κρύο νερό, οπότε αποφεύγεται η μάρανση ή το ρυτίδωμα των λοβών. Ο σπόρος των ξηρών φασολιών αποθηκεύεται στους 5-10 βαθμούς Κελσίου και σχετική υγρασία 40-50% για περίοδο περίπου, 6-10 μηνών.
