Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η βασιλόπιτα έχει τις ρίζες της στην Καισαρεία της Μικράς Ασίας την εποχή του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομα της.Ο Άγιος Βασίλειος τότε ήταν δεσπότης στην περιοχή. Κάποια μέρα όμως, ένας αχόρταγος στρατηγός – τύραννος της περιοχής, ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της πόλης της Καισαρείας, αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη για να την κατακτήσει και να τη λεηλατήσει.
Ο Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν να σώσει ο Θεός την πόλη. Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο στρατηγός αποφασισμένος με το στρατό του περικύκλωσε αμέσως την Καισαρεία. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει το Δεσπότη, ο οποίος βρισκόταν στο ναό και προσευχόταν. Με θράσος και θυμό ο αδίστακτος στρατηγός απαίτησε το χρυσάφι της πόλης καθώς και ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε στην πόλη. Ο Άγιος Βασίλειος απάντησε ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε άλλο πέρα από πείνα και φτώχεια, δεν είχαν να δώσουν τίποτε αξιόλογο στον άρπαγα στρατηγό.
Ωστόσο, επειδή οι Καισάρειοι αγαπούσαν τον επίσκοπό τους και ήθελαν να τον βοηθήσουν, μάζεψαν ό,τι είχαν και το έδωσαν για να το παραδώσει στο νομάρχη. Τότε, κατά την παράδοση, συνέβη ένα θαύμα. Εμφανίστηκε ο Άγιος Μερκούριος με ένα στρατό από αγγέλους και εξαφάνισαν το νομάρχη και τους άντρες του. Έτσι, τόσο η πόλη όσο και οι περιουσίες των κατοίκων σώθηκαν. Ο Βασίλειος ο Μέγας θέλωντας να μοιράσει δίκαια το χρυσό που είχαν μαζέψει οι πιστοί αλλά δεν ήξερε πώς, γι′ αυτό και προσευχήθηκε στο Θεό κι Εκείνος του έδωσε τη λύση. Ο επίσκοπος κάλεσε όλους τους διακόνους και βοηθούς του να φτιάξουν ψωμάκια και μέσα να βάλουν τεμάχια χρυσού. Έπειτα, ο Μέγας Βασίλειος διένειμε τα ψωμιά στους κατοίκους. Στην αρχή οι Καισάρειοι δεν κατάλαβαν το σκοπό της μοιρασιάς, όταν όμως έκοψαν το ψωμί ξεκαθάρισαν όλα, αφού ο καθένας βρήκε τα δικά του χρυσαφικά και ένιωσαν μεγάλη χαρά.
Από τότε, η Βασιλόπιτα έγινε παράδοση της ορθόδοξης πίστης. Βάζουμε ένα φλουρί μέσα στην Βασιλόπιτα και να την κόβουμε με την αλλαγή του χρόνου, δηλαδή την γιορτή του Μεγάλου Βασιλείου, προς τιμήν του, ελπίζοντας να βρούμε το φλουρί που θα μας φέρει καλοτυχία και ευλογία σε όλη τη χρονιά.
