Η Φραγκοσυκιά (Opuntia ficus-indica (L.) Miller) ανήκει στην οικογένεια των κακτοειδών (Cactaceae) η οποία περιλαμβάνει πάνω από 300 είδη. Προέρχεται από το Μεξικό. Στην Ευρώπη μεταφέρθηκε από τους Ισπανούς το 1523 και διαδόθηκε πολύ γρήγορα στις μεσογειακές χώρες λόγω των εύγευστων καρπών της. Καλλιεργείται συστηματικά στο Μεξικό, στην Αλγερία, στο Μαρόκο, στην Τυνησία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στη Μάλτα, στο Ισραήλ και στη Νότια Αφρική.
Περιγραφή φρασκοσυκιάς
Η φραγκοσυκιά είναι κάκτος-παχύφυτο, πολυετής και δενδρόμορφος, ο οποίος μπορεί να φτάσει τα 5 μ. σε ύψος. Τα πραγματικά φύλλα της είναι ουσιαστικά τα αγκάθια, τα οποία έχουν μήκος 1-2 εκ.. Πέρα από αυτά τα αγκάθια, τόσο τα φυλλοκλάδια όσο και οι καρποί φέρουν κι άλλα μικρά αγκάθια, τις γλοχίδες, που αποσπώνται εύκολα και κολλούν στο δέρμα προκαλώντας ενόχληση και δυσφορία. Τα άνθη της είναι μονήρη, μεγάλα (διαμέτρου 4-8 εκ.), άμισχα και εμφανίζονται στις αρχές Μαΐου στην περιφέρεια των φυλλοκλαδίων ηλικίας ενός έτους. Έχουν ζωηρό κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα και παραμένουν ανοικτά μόνο για 36-48 ώρες. Ο καρπός, γνωστός ως φραγκόσυκο ή παπουτσόσυκο, είναι ράγα και έχει σχήμα ατρακτοειδές ή ωοειδές. Είναι εδώδιμος, σαρκώδης, με γλυκιά και ευχάριστη γεύση κι ωριμάζει από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.
Φροντίδα φραγκοσυκιάς
Η φραγκοσυκιά είναι ξηροφυτικό φυτό, χωρίς να έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το έδαφος, και προτιμά ξηροθερμικά κλίματα και καλή έκθεση στο ηλιακό φως. Αναπτύσσεται ακόμα και σε αμμώδη, πετρώδη, φτωχά σε οργανική ουσία, αβαθή, ξηρά και άνυδρα εδάφη, φτάνει να έχουν καλή αποστράγγιση. Επίσης αξιοποιεί την ατμοσφαιρική υγρασία την οποία απορροφά και αποθηκεύει στους ιστούς της. Έχει αρκετή αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες αφού μπορεί να αντέξει έως -10°C. Οι απαιτήσεις της σε νερό είναι περιορισμένες κυρίως το χειμώνα, αλλά κατά την περίοδο της άνθισης και του καλοκαιριού, προτείνεται μία τακτική άρδευση.
Συστατικά φραγκόσυκου
Το φραγκόσυκο έχει εντυπωσιακά μεγάλη περιεκτικότητα σε χαλκό, κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο. Είναι χαμηλό σε κορεσμένα λιπαρά, δεν έχει χοληστερόλη και ζάχαρη, ενώ η περιεκτικότητα σε νάτριο είναι πολύ χαμηλή. Επιπλέον, έχει υψηλά επίπεδα φλαβονοειδών, πολυφαινολών και αντιοξειδωτικών τα οποία δρουν προστατευτικά σε διάφορους ιστούς και όργανα, όπως στις αρτηρίες, τα νεύρα, στους οφθαλμούς και τις αρθρώσεις. Το φραγκόσυκο εξαιτίας των φυτικών ινών και της πηκτίνης που περιέχει μπορεί να μειώσει τη γλυκόζη του αίματος μειώνοντας την απορρόφηση του σακχάρου στο στομάχι και στο έντερο.
Χρήσεις φραγκόσυκου
Οι χρήσεις του φραγκόσυκου είναι οι εξής:
- Φρέσκο φρούτο: Στην Κύπρο η κατανάλωσή του είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Στην αγορά διατίθεται ακαθάριστο με αγκάθια ή χωρίς αγκάθια, ενώ τα τελευταία χρόνια διατίθεται και καθαρισμένο και συσκευασμένο. Μπορείτε να τα βρείτε στην αγορά από τα μέσα Ιουνίου μέχρι και τα τέλη Οκτωβρίου.
- Έλαιο: Το έλαιο που προέρχεται από τους σπόρους χρησιμοποιείται στη βιομηχανία των καλλυντικών κυρίως για την αντιρυτιδική δράση που θεωρείται ότι έχει.
- Προϊόντα διατροφής: Οι καρποί του φραγκόσυκου χρησιμοποιούνται σε διάφορα προϊόντα διατροφής όπως γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, οινοπνευματώδη ποτά και παγωτά.
- Διαιτητικά ροφήματα: Η αποξηραμένη σκόνη από τους καρπούς της φραγκοσυκιάς χρησιμοποιείται στην παρασκευή διαιτητικών ροφημάτων.
- Λαχανικό: Οι νεαροί βλαστοί μπορούν να μαγειρευτούν και να καταναλωθούν ως λαχανικό. Η χρήση αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη στο Μεξικό.
- Ζωοτροφή: Οι βλαστοί (φυλλοκλάδια), αφού αφαιρεθούν τα αγκάθια τους με καψάλισμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ζωοτροφή. Η χρήση τους στη διατροφή σε ζώα φάρμας είναι πολύ διαδεδομένη σε διάφορες χώρες όπως η Νότια Αφρική, το Μεξικό, η Βραζιλία, οι ΗΠΑ και χώρες της βορείου Αφρικής.
Ασθένειες και εχθροί φραγκοσυκιάς
Η φραγκοσυκιά προσβάλλεται από τη μεσογειακή μύγα (Ceratitis capitata) στους καρπούς που έχουν αφεθεί να ωριμάσουν αρκετά. Τους καρπούς τρώνε επίσης τα ποντίκια και τα σαλιγκάρια. Η περίσσεια νερού στο έδαφος και κακή αποστράγγιση προκαλούν σάπισμα της ρίζας λόγω προσβολής από μυκητολογικές ασθένειες.
