Η συνεχής εκμετάλλευση ενός αγρού με καλλιέργειες “εξαντλεί” το έδαφος, διαταράσσει τη δομή του και μειώνει την αποδοτικότητα των καλλιέργειων. Καθώς λοιπόν, το έδαφος “κουράζεται”, αυξάνονται οι οικονομικές απαιτήσεις σε λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα γενικά και μειώνεται η γονιμότητα του εδάφους. Έτσι, από τα παλαιότερα χρόνια εφαρμόζονται 2 καλλιεργητικές τεχνικές “ξεκούρασης” του εδάφους, η αγραναύπαυση και η αμειψισπορά.
Αγρανάπαυση ονομάζεται η προσωρινή διακοπή της καλλιέργειας ενός χωραφιού για να αποκτήσει ξανά την παραγωγικότητα του. Συνήθως διαρκεί ένα ή και περισσότερα χρόνια και εξαρτάται από το είδος του εδάφους και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν.
Η αγρανάπαυση είναι περισσότερο αναγκαία στους αγρούς που εφαρμόζεται εντατική μονοκαλλιέργεια που έχει ως αποτέλεσμα την “κατανάλωση” των θρεπτικών συστατικών του εδάφους.
Πλεονεκτήματα αγραναύπασης
1. Βελτίωση της δομής του εδάφους
2. Βελτίωση των αποδόσεων των καλλιεργειών
3. Διατήρηση γονιμότητας εδάφους
4. Εξασφάλιση αειφορίας του εδάφους
5. Εξασφάλιση οικολογικής ισορροπίας
Αμειψισπορά είναι η εναλλαγή καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι. Η αμειψισπορά μπορεί να περιέχει και αγραναύπαυση. Σκοπός της είναι ο εμπλουτισμός του εδάφους με συστατικά που άλλα φυτά απορροφούν και άλλα αποδίδουν στο έδαφος. Η καλλιέργεια ενός μόνο φυτού, η λεγόμενη μονοκαλλιέργεια, έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται τα συστατικά του εδάφους, τα οποία το φυτό απορροφά σε κάθε καλλιεργητική περίοδο.
Γιατί πρέπει να εφαρμόζουμε αμειψισπορά?
Η ανάγκη εναλλαγής των καλλιεργειών έχει προκύψει από τον τρόπο που τα φυτά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον. Όλα τα φυτά δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία. Άλλα φυτά όπως τα ψυχανθή συντελούν στη συσσώρευση αζώτου στο έδαφος. Άλλα χρειάζονται σημαντικές ποσότητες αζώτου όπως τα σιτηρά.
Πλεονεκτήματα αμειψισποράς
1. Διατήρηση ή αύξηση της γονιμότητας του εδάφους
2. Αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους
3. Αύξηση της οργανικής ουσίας και του αζώτου (Ν)
4. Διατήρηση ή βελτίωση της φυσικής σύστασης του εδάφους
5. Με την αμειψισπορά προλαμβάνεται η διάβρωση του εδάφους από τις βροχές
6. Καταπολέμηση των παρασίτων των φυτών, που σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες καταπολεμούν ζιζάνια, εχθρούς και ασθένειες φυτών
7. Αύξηση στρεμματικών αποδόσεων της σιτοκαλλιέργειας και των άλλων εξαντλητικών καλλιεργειών
8. Εργασία των μελών της αγροτικής οικογένειας στις διάφορες εποχές του έτους
9. Μείωση των κινδύνων από την αποτυχία μιας μόνο καλλιέργειας
10. Παραγωγή ποικιλίας προϊόντων
Συστήματα Αμειψισποράς
Ο πλήρης κύκλος της εναλλαγής της καλλιέργειας ονομάζεται σύστημα αμειψισποράς. Συνήθως χωρίζεται η γη σε αγροτεμάχια και σε κάθε ένα από αυτά καλλιεργείται διαφορετικό φυτό αλλά σύμφωνο με το σύστημα που χρησιμοποιεί η περιοχή. Έτσι έχουμε κάθε χρόνο όλα τα φυτά του συστήματος. Το σύστημα που ακολουθείται εξαρτάται τόσο από το αποτέλεσμα που θέλουμε να έχουμε (αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, βελτίωση της δομής του, μείωση προβλημάτων από ζιζάνια και ασθένειες) όσο και από τις τοπικές συνθήκες (είδος εδάφους, ανάγκες της περιοχής κλπ). Διακρίνονται ως προς τον τρόπο αποκατάστασης του εδάφους (σκαλιστικά, διαδοχικά, σιδηρούχα κλπ) και από οικονομική άποψη σε σιτηρών και κτηνοτροφών.
Ένα παράδειγμα δίχρονου συστήματος αμειψισποράς είναι το εξής:
Για ξερά και φτωχά εδάφη
- Αγρανάπαυση
- Σιτάρι
Για σχετικά γόνιμα και δροσερά εδάφη
- Αραβόσιτος
- Σιτάρι
