Το κλάδεμα του αμπελιού είναι από τις σπουδαιότερες καλλιεργητικές εργασίες και επηρεάζει όχι μόνο την παραγωγή της χρονιάς αλλά και των επόμενων. Ανάλογα με το χρόνο που γίνεται διακρίνεται σε χειμερινό ή ξηρό (σε ξυλοποιημένες κληματίδες) και σε θερινό ή χλωρό κλάδεμα (πράσινα μέρη, βλαστολόγημα, κορυφολόγημα). Ακόμη, το χειμερινό διακρίνεται στο διαμόρφωσης σχήματος και το κλάδεμα καρποφορίας. Το κλάδεμα του αμπελιού γίνεται, κατά κανόνα, κάθε χρόνο και πρέπει ο κλαδευτής πέρα από τη δεξιοτεχνία, να σκέφτεται και να κρίνει πριν από κάθε ενέργειά του.
Χειμερινό κλάδεμα
Το κλάδεμα μπορεί να γίνει από το τέλος της φυσιολογικής φυλλόπτωσης μέχρι την έναρξη της βλάστησης (έκπτυξη οφθαλμών). Η καταλληλότερη εποχή του κλαδέματος, αναλόγως βέβαια την περιοχή, μπορεί να γίνεται από τα μέσα Φεβρουαρίου μέχρι και τα τέλη Μαρτίου, προς αποφυγή των κινδύνων παγετών και αντίξοων καιρικών συνθηκών. Γενικά το πολύ πρώιμο και πολύ όψιμο κλάδεμα εξασθενούν τα πρέμνα.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το χειμερινό κλάδεμα διακρίνεται στο διαμόρφωσης σχήματος και το κλάδεμα καρποφορίας. Το δεύτερο αφορά στη ρύθμιση της παραγωγής και το σχήμα του πρέμνου, ανάλογα με τον αριθμό και τη θέση των οφθαλμών που αφήνονται στις παραγωγικές μονάδες.
Κλάδεμα διαμόρφωσης
Αφορά την ανάπτυξη και υποστήριξη του σκελετού και της βλάστησης των πρέμνων και εφαρμόζεται συνήθως για 3-4 χρόνια από την εγκατάσταση των φυτών. Σκοπός του είναι:
- Να αποκτήσει το πρέμνο ένα καλό σχήμα.
- Να διευκολυνθεί η εκτέλεση των διαφόρων καλλιεργητικών εργασιών και η άνετη κυκλοφορία των γεωργικών μηχανημάτων και διαφόρων εργαλείων.
- Να επιτευχθεί καλύτερος φωτισμός και αερισμός στο εσωτερικό του φυλλώματος.
- Να εξασφαλιστεί η άνετη κυκλοφορία και διανομή των χυμών εντός του στελέχους και των βραχιόνων, με την αποφυγή μεγάλων πληγών κατά το κλάδεμα.
Για την επιλογή του καταλληλότερου σχήματος διαμόρφωσης λαμβάνονται υπόψη τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του κάθε σχήματος, η ποικιλία και η χρήση αυτής. Επίσης, βασικούς παράγοντες αποτελούν οι συνθήκες του κλίματος και του εδάφους, η οικομική δυνατότητα του αμπελουργού, η δυνατότητα εφαρμογής, το σύστημα καλλιέργειας.
- Σχήματα χαμηλά
Τα φυτά συνήθως έχουν κορμό μικρού ύψους ο οποίος αρχίζει από την επιφάνεια του εδάφους και δεν ξεπερνά τα 60-70 cm. Σε συνθήκες μικρής εδαφικής γονιμότητας και χαμηλού βροχομετρικού ύψους κατάλληλα σχήματα είναι τα κυπελλωτά, ενώ σε πιο γόνιμα εδάφη είναι τα γραμμωτά.
— Κυπελλωτά σχήματα: Ο κορμός είναι μικρού ύψους 15-30 cm και μπορεί να φτάσει μέχρι τα 70 cm. Ο αριθμός των βραχιόνων είναι από 3-6, πολλές φορές όμως μπορεί να φτάσει και τους 8. Το χειμώνα μετά την πρώτη βλαστική περίοδο, κλαδεύεται η πιο ζωηρή κληματίδα του εμβολίου, στο ύψος ενός γονάτου. Ο βλαστός αυτός προσδένεται σε έναν κάθετο πάσσαλο και την άνοιξη αφήνονται να βλαστήσουν οι δύο ανώτεροι οφθαλμοί, ενώ οι κατώτεροι όταν βλαστάνουν αφαιρούνται με το χέρι. Τον επόμενο χειμώνα οι δύο αυτές κληματίδες κλαδεύονται στους δύο οφθαλμούς για τη δημιουργία τριών ή τεσσάρων βραχιόνων.
— Γραμμοειδή σχήματα: Σε αυτήν την περίπτωση, κατά την εγκατάσταση του αμπελώνα εγκαθίστανται πάσσαλοι και σύρματα για την υποστήριξη του κορμού, των βραχιόνων και της ετήσιας βλάστησης. Η διάταξη των φυτών είναι σε
Μονόπλευρο σχήμα
γραμμές. Υπάρχουν τα μονόπλευρα γραμμοειδή σχήματα, τα αμφίπλευρα γραμμοειδή σχήματα και τα γραμμοειδή ανανεωμένου βραχίονα.
Αμφίπλευρο σχήμα
- Σχήματα υψηλά
Τα υψηλά σχήματα διαμόρφωσης έχουν υψηλό κορμό, ο οποίος ξεπερνά το 1,20 m. Το σπουδαιότερο ψηλό σχήμα είναι η κρεβατίνα.
— Κρεβατίνα: Οι τύποι της είναι πολλοί ανάλογα με την περιοχή. Το χαρακτηριστικό της είναι το μεγάλο ύψος του κορμού και η οριζόντια διάταξη και υποστήριξη της βλάστησης. Οι πάσσαλοι μπορεί να είναι ξύλινη, μεταλλικοί ή ακόμη και από μπετόν. Η υποστήριξη της ετήσιας βλάστησης γίνεται με γαλβανισμένο σύρμα με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζει πλέγμα. Οι αποστάσεις φύτευσεις είναι 2×2 και 3×3 m ή και μεγαλύτερες.
Το κλάδεμα καρποφορίας θα ακολουθήσει σε επόμενο άρθρο, ως δεύτερο μέρος του κλαδέματος της αμπέλου.
