Με τη λέξη σαλάτα φέρνουμε στο μυαλό μας το μαρούλι, δεδομένου ότι οι περισσότερες σαλάτες γίνονται κατά κύριο λόγο με τα πράσινα τραγανά φύλλα του μαρουλιού. Το μαρούλι (Lactuca sativa, Λακτούκη η ήμερος) είναι ετήσιο, ποώδες φυτό γρήγορης ανάπτυξης της οικογένειας των σύνθετων. Καλλιεργείται από τους Ρωμαϊκούς χρόνους και η προέλευση του είναι η Ασία.
Υπάρχουν πάρα πολλές ποικιλίες μαρουλιού που μπορούν να διακριθούν σε 4 βοτανικές ποικιλίες.
- Ο φυλλώδης τύπος, στον οποίο τα φύλλα σχηματίζονται σαν ρόδα και δεν έχουν κεφαλή. Φύονται κατά δεκάδες και ανανεώνονται όταν τα πρώτα φύλλα κοπούν. Είναι κατσαρά ή μοιάζουν με της βελανιδιάς. Το χρώμα τους είναι πράσινο, ανοιχτό πράσινο ή και κόκκινο.Στον τύπο αυτό ανήκουν οι ποικιλίες σαλάτες Νεαπόλεως, αντιδομάρουλα και τα κοινά μαρούλια.
- Ο κεφαλωτός τύπος, με παχιά, μαλακά φύλλα που σχηματίζουν μία συμπαγή κεφαλή. Οι ποικιλίες εδώ είναι τα κόκκινα κλειστά μαρούλια, Μπατάβια, Σαλαμάνδρα, Νιού Γιορκ Ιμπέριαλ και άλλες.
- Ο τύπος μαρουλιού-σπαραγγιού με στενά φύλλα και παχύ σαρκώδη βλαστό. Οι ποικιλίες αυτού του τύπου καλλιεργούνται στην Ασία κυρίως για τους βλαστούς τους.
- Ο τύπος ρωμάνα με λεία σκληρά και ανορθωμένα φύλλα που σχηματίζουν ψηλή κεφαλή. Έχουν πολύ λεπτή γεύση και η υφή τους είναι τραγανή. Εδώ έχουμε τις ποικιλίες Σκουροπράσινο, λευκό Παρισιού και Κωνσταντινούπολης.
Οφέλη για την υγεία
Εξαιτίας της πολύ χαμηλής θερμιδικής αξίας του μαρουλιού και της υψηλής περιεκτικότητάς του σε νερό, δεν αποδίδεται συχνά η αξία που του αναλογεί στο καθημερινό διαιτολόγιο, παρά τη σημαντική του θρεπτική αξία του μαρουλιού. Είναι εξαιρετική πηγή βιταμίνης Α (περιέχει προβιταμίνη Α ή β-καροτένιο), βιταμίνης Κ, φυλλικού οξέος, βιταμίνης C, καλίου, μαγγανίου και χρωμίου. Το μαρούλι είναι, επίσης, καλή πηγή φυτικών ινών. Η πλούσια περιεκτικότητά του σε βιταμίνη C, ενώ η ταυτόχρονη παρουσία του β-καροτενίου το καθιστά ζωτικής σημασίας λαχανικό στον μεταβολισμό της χοληστερόλης (οξείδωση της χοληστερόλης). Όταν η χοληστερόλη οξειδώνεται, αρχίζει να επικάθεται στα τοιχώματα των αρτηριών δημιουργώντας την αθηρωματική πλάκα, η οποία μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Σύμφωνα με έρευνα του επιστημονικού περιοδικού «Clinical Nutrition», η επίδραση του μαρουλιού σε πειραματόζωα κατέληξε σε σημαντική μείωση του πηλίκου LDL/HDL και των επιπέδων της ηπατικής χοληστερόλης κατά 44%, ενώ η απορρόφηση της διατροφικής χοληστερόλης μειώθηκε κατά 37%. Παράλληλα, παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης C, της Ε και των καροτενοειδών στο πλάσμα του αίματος. Η παρουσία φυλλικού οξέος δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τη διαχείριση των υψηλών επιπέδων της ομοκυστεΐνης, ελαττώνοντας τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου, ενώ το περιεχόμενο σε αυτό κάλιο ρυθμίζει την υπέρταση. Η παρουσία των φυτικών ινών βελτιώνει την κατάσταση του παχέος εντέρου, μειώνει τον κίνδυνο καρκινωμάτων ή τη δημιουργία εκκολπωμάτων, ενώ ο γλυκαιμικός έλεγχος στα διαβητικά άτομα γίνεται ευκολότερος παρουσία αυτών. Επιπλέον, η παρουσία του καλίου το οποίο έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση, που είναι άλλος ένας παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθειες. Τέλος, σημαντικός είναι ο ρόλος του χρωμίου στο μαρούλι, καθώς παίζει ρόλο κλειδί μεταξύ του μορίου της ινσουλίνης και του κυτταρικού υποδοχέα για τη σωστή μεταφορά της γλυκόζης στο εσωτερικό των κυττάρων. (Πηγή: http://www.mydiatrofi.gr )
Καλλιέργεια μαρουλιού
Το μαρούλι είναι ένα εύκολο στην καλλιέργεια λαχανικό. Είναι βασικό συστατικό σε πολλές σαλάτες. Τα πλούσια σε χλωροφύλη φύλλα του είναι πολύ θρεπτικά. Από το φυτό, μπορείτε να αφαιρείτε τμηματικά λίγα λίγα φύλλα για τη σαλάτα σας, ή να βγάλετε όλο το φυτό. Τα πιο νόστιμα φύλλα βρίσκονται στο εσωτερικό του (καρδιά του μαρουλιού), αλλά τα εξωτερικά είναι αυτά που έχουν την περισσότερη χλωροφύλλη και είναι πιο θρεπτικά.
– Εποχή σποράς
- Εποχή Σποράς Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος
- Εποχή Μεταφύτευσης Ιανουάριος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος
Μπορείτε να σπείρετε τα μαρούλια απευθείας στον κήπο ή το χωράφι, ή να τα ξεκινήσετε από φυτώριο και στη συνέχεια να μεταφυτεύσετε τα σπορόφυτα. Το μαρούλι είναι ένα λαχανικό που μπορείτε να φυτεύσετε σχεδόν όλες τις εποχές του έτους. Θα έχετε όμως καλύτερα αποτελέσματα αν η θερμοκρασία είναι κάτω από 21 βαθμούς Κελσίου. Οι σπόροι χρειάζονται φως για να βλαστήσουν. Αν σκοπεύετε να φυτέψετε τα μαρούλια τον Αύγουστο, τότε καλό θα είναι να φυτέψετε τους σπόρους μαρουλιού σε ένα φυτώριο μέσα στο σπίτι. Φροντίστε το φυτώριο να βρίσκεται σε ένα δροσερό μέρος και να το βλέπει το φως. Αν θέλετε να έχετε συνεχή συγκομιδή, να σπέρνετε νέα μαρούλια κάθε 2 με 3 εβδομάδες. Μπορείτε να σπείρετε τα μαρούλια σε αποστάσεις 20 με 25 εκατοστά.
– Πότισμα μαρουλιών
Τα μαρούλια χρειάζονται σταθερό και συχνό πότισμα.
– Έδαφος
Τα μαρούλια προτιμούν χώμα που είναι καλά αποστραγγιζόμενο και πλούσιο σε οργανικά στοιχεία.
– Ασθένειες και Εχθροί
Αγρότιδες ή καραφατμέ, αλευρώδης, αφίδες λαχανικών, βοτρύτης, κάμπιες Λεπιδοπτέρων Pieris brassicae, τετράνυχος, πράσινο σκουλήκι, είναι κάποιοι από τους εχθρούς του μαρουλιού.
