Το αμπέλι προσβάλλεται από πολλούς εχθρούς και ασθένειες. Οι σημαντικότερες από αυτές αναλύονται παρακάτω.
1. Περονόσπορος (Plasmopara viticola)
Οι ζημίες από τον περονόσπορο αφορούν κυρίως την παραγωγή της τρέχουσας καλλιεργητικής περιόδου. Παρατηρούνται ανοιχτοπράσινες-ελαιώδεις κυκλικές κηλίδες στην πάνω επιφάνεια (κηλίδες λαδιού). Με ευνοϊκό καιρό οι κηλίδες μεγαλώνουν γρήγορα, συνενώνονται και καλύπτουν μεγάλες επιφάνειες ή και ολόκληρο το φύλλο. Αν η ατμοσφαιρική υγρασία είναι υψηλή όλα τα προσβεβλημένα φυτικά μέρη καλύπτονται από λευκή εξάνθηση, που είναι οι καρποφορίες του παθογόνου μύκητα. Το προσβεβλημένο μέρος του ελάσματος ξεραίνεται και τα φύλλα πέφτουν. Οι βλαστοί προσβάλλονται όταν είναι τρυφεροί και μόνο όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Οι προσβολές των βλαστών εμφανίζονται με την μορφή επιμηκών καστανών κηλίδων. Οι προσβολές στις ράγες είναι επιμήκεις και έχουν χρώμα καστανό. H καταπολέμηση του περονόσπορου βασίζεται αποκλειστικά στην εφαρμογή προληπτικών ψεκασμών με μυκητοκτόνα. Τα πιο συνηθισμένα μυκητοκτόνα που χρησιμοποιούνται για τη καταπολέμηση του περονόσπορου είναι τα χαλκούχα, τα διθειοκαρβαμιδικά και πολλά ακόμη διασυστηματικά.
2. Ωίδιο (Uncinula necator)
Στα νεαρά φύλλα, νωρίς την άνοιξη, παρατηρούνται μικρές κιτρινοπράσινες κηλίδες με ασαφές περιθώριο. Οι κηλίδες στην πάνω επιφάνεια του φύλλου καλύπτονται με λευκή αλευρώδη εξάνθηση που δεν είναι παρά το μυκήλιο του μύκητα. Η εξάνθηση εξαπλώνεται γρήγορα και μπορεί να καλύψει μεγάλες επιφάνειες του φύλλου, ενώ τα πολύ προσβεβλημένα φύλλα παραμορφώνονται. Καστανές κηλίδες εμφανίζονται στους πράσινους βλαστούς. H προσβολή στα άνθη δυνατόν να οδηγήσει σε αντίστοιχη ξήρανση. Τα σταφύλια προσβάλλονται μέχρι το γυάλισμα, αλλά το πιο ευαίσθητο στάδιο είναι αμέσως μετά το δέσιμο. Μολύνσεις μπορούν να γίνουν σχεδόν ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο εφόσον υπάρχουν φυτικά μέρη πράσινα. Συνθήκες έντονης ξηρασίας βοηθούν στην εξάπλωση της ασθένειας. Τα θειαφίσματα βοηθούν στην καταπολέμηση του ωιδίου.
3. Φώμοψη (Phomopsis viticola)
Χρόνια, σοβαρή ασθένεια σε αρκετές αμπελουργικές περιοχές της χώρας μας. Τα σοβαρότερα συμπτώματα εμφανίζονται στις κληματίδες. Νωρίς την άνοιξη, οι προσβεβλημένες από το προηγούμενο έτος κεφαλές είναι νεκρές και δεν εκπτύσσονται οι οφθαλμοί. Οι νεκρές κεφαλές έχουν λευκό ή «ασημένιο» χρώμα και φέρουν μικροσκοπικά μαύρα στίγματα, οι καρποφορίες του παθογόνου (πυκνίδια). Αργότερα την άνοιξη, στα κατώτερα μέρη της ετήσιας βλαστησης (βλαστοί, κληματίδες βραχίονες) εμφανίζονται νεκρωτικές περιοχές, όπου η αντίστοιχη φλούδα τείνει να σκάζει, σχηματίζοντας επιμήκεις σχισμές. Σε έντονη προσβολή οι κληματίδες αποκτούν χλωρωτική εμφάνιση, νανισμό και τελικά ξηραίνονται. Στα φύλλα η προσβολή εμφανίζεται με την μορφή μικρών κηλίδων ανοικτού πράσινου χρώματος που αργότερα γίνεται καστανόμαυρος. Η παρουσία πολυάριθμων κηλίδων μπορεί να οδηγήσει στη νέκρωση της επιφάνειας των φύλλων ή στην παραμόρφωσή τους. Τα συμπτώματα από την μόλυνση των μίσχων, των ελίκων της ράχης των τσαμπιών και των ποδίσκων εκδηλώνονται με το σχηματισμό επιμήκων νεκρωτικών κηλίδων με σχισμές, που στην συνέχεια ξηραίνονται. Το παθογόνο μπορεί να προσβάλλει και τις ράγες, οι οποίες συρρικνούνται και ξεραίνονται. Επάνω στην επιφάνεια των ραγών και των κληματίδων σχηματίζονται οι καρποφορίες του παθογόνου με την μορφή μικρών στιγμάτων. Στην περίπτωση αυτή ο φλοιός των κληματίδων αποκτά ένα πολύ χαρακτηριστικό λευκό χρώμα.
4. Ίσκα (Fomitiporia mediterranea)
Η ασθένεια της ίσκας προσβάλλει πρέμνα ηλικίας πάνω από δέκα χρόνων σκόρπια μέσα στ’ αμπέλια. H ίσκα εμφανίζεται με δύο μορφές, τη χρόνια και την απότομη ξήρανση του πρέμνου ή αποπληξία. Και στις δύο περιπτώσεις τα συμπτώματα εμφανίζονται αργά το καλοκαίρι. Στη χρόνια μορφή παρατηρείται, το καλοκαίρι, καστανός μεταχρωματισμός στα μεσονεύρια διαστήματα των φύλλων της βάσης αρχικά και πολλές φορές σε ολόκληρο το πρέμνο, ενώ παραμένει μια πράσινη ζώνη κατά μήκος των κύριων νεύρων. Στη μορφή της αποπληξίας τα πρέμνα <<καίγονται>> ξαφνικά, αρχικά τα φύλλα και αμέσως μετά τα σταφύλια και ολόκληροι οι βλαστοί. Και στις δύο μορφές σε κάθετη τομή το ξύλο έχει ανοικτό χρωματισμό και είναι εύθρυπτο αυτό το διαφοροποιεί από την ευτυπίωση. Tα πρέμνα μολύνονται από τις πληγές του κλαδέματος και μάλιστα από τις μεγάλες τομές που γίνονται στους χονδρούς βραχίονες με τα βασιδιοσπόρια του υπεύθυνου μύκητα, που μεταφέρονται με τον αέρα. H εμφάνιση της ασθένειας στα νέα πρέμνα προφανώς οφείλεται στην χρησιμοποίηση μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού. Η καταπολέμηση γίνεται με το κάψιμο των προσβεβλημένων πρέμνων. Η αποφυγή δημιουργίας μεγάλων πληγών κατά το κλάδεμα και η κάλυψη τους με ειδική αλοιφή αποτελούν μέτρα περιορισμού της ασθένειας.
5. Τεφρά Σήψη (Botrytis cinerea)
Έχει παγκόσμια εξάπλωση και προσβάλλει όλα σχεδόν τα καλλιεργούμενα φυτά (καρποφόρα δέντρα και θάμνους, αμπέλι, κηπευτικά, βιομηχανικά, καλλωπιστικά).
Αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και πραγματική απειλή για την εμπορεύσιμη παραγωγή. Εκτός από τις ποσοτικές απώλειες υποβαθμίζει και την ποιότητα των προϊόντων, ενώ ζημιώνει την παραγωγή και μετασυλλεκτικά κατά την αποθήκευση και την μεταφορά. Στο αμπέλι προσβάλλει όλα τα πράσινα υπέργεια μέρη του πρέμνου αλλά ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ζημιές που προκαλεί στα σταφύλια λίγο πριν και μετά τη συγκομιδή. Η σημαντικότερη και σοβαρή ζημιά από την ασθένεια εκδηλώνεται στα σταφύλια όταν πλησιάζουν την ωρίμανση. Στην επιφάνεια μερικών ραγών εμφανίζεται μια διάχυτη καστανή κηλίδα η οποία επεκτείνεται τόσο σε έκταση όσο και σε βάθος. Η ράγα χάνει τη γυαλιστερή της όψη και η επιδερμίδα αποκολλάται από τη σάρκα εύκολα με ελαφρά πίεση του δακτύλου. Αργότερα η προσβολή επεκτείνεται σε όλη τη σάρκα με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια μαλακή και υδαρής σήψη. Με υγρή και βροχερή άνοιξη μπορεί να εμφανισθούν προσβολές των τρυφερών κληματίδων και φύλλων και των ανθέων. Οι προσβολές εκδηλώνονται υπό μορφή καστανών περιοχών στα μεσογονάτια ή στις τρυφερές κορυφές που προκαλούν σήψη και ξήρανση κορυφών και κληματίδων.
6. Ευτυπίωση ή Νέκρωση Βραχιόνων (Eutypa lata)
Θεωρείται μία από τις περισσότερο καταστρεπτικές ασθένειες του ξύλου του αμπελιού.
Tα πρώτα συμπτώματα παρατηρούνται την άνοιξη στους προσβεβλημένους βραχίονες με την έκπτυξη πολλών αδύνατων χλωρωτικών βλαστών με μικρά μεσογονάτια, παραμορφωμένα μικρά φύλλα και περιφερειακή ξήρανση του ελάσματος των φύλλων καθώς και ανισοραγία στα σχηματιζόμενα σταφύλια. Σε κάθετη τομή φαίνεται η ξήρανση του ξύλου του βραχίονα η οποία έχει σχήμα τριγωνικό χρώμα μαύρο, είναι πολύ συμπαγές και σκληρό. H μόλυνση του αμπελιού γίνεται στα τραύματα και βασικά από τις τομές που γίνονται κατά το κλάδεμα. H μόλυνση προχωρεί πολύ αργά και τα πρώτα συμπτώματα γίνονται αντιληπτά μετά από 3-4 χρόνια μετά την μόλυνση. Το σημάδεμα των προσβεβλημένων πρέμνων και η προσεκτική αφαίρεση των προσβεβλημένων βραχιόνων κατά το χειμερινό κλάδεμα καθώς και το κάψιμο τους αποτελεί απαραίτητο μέτρο για τον περιορισμό της ασθένειας. Οι τομές στους βραχίονες πρέπει να καλύπτονται προσεκτικά με πυκνό αιώρημα ενός απολυμαντικού.
7. Ευδεμίδα (Lobesia botrana)
Είναι ο σημαντικότερος εντομολογικός εχθρός της αμπέλου. Οι ζημίες γίνονται από τις προνύμφες, σκουλήκι των σταφυλιών. Προσβάλλει όλες τις ποικιλίες και προξενεί σοβαρές ποσοτικές και ποιοτικές ζημίες καθώς και πληγές στα σταφύλια που αποτελούν την είσοδο για δευτερογενείς προσβολές όπως βοτρύτη ή όξινη σήψη.Το τέλειο έντομο είναι μια μικρή καφετιά πεταλούδα, η οποία ζει 10-12 μέρες και γεννά 50-80 αυγά πάνω στα σταφύλια. Πετάει το απόγευμα ακανόνιστα και σε μικρές αποστάσεις. Την ημέρα κρύβεται μέσα στο φύλλωμα.Το αυγό μοιάζει με λέπι γυαλιστερό και διακρίνεται σχετικά εύκολα.Η προνύμφη είναι περίπου ένα εκατοστ και έχει χρώμα κιτρινοπράσινο ή ανοικτό καφέ. Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου εξαρτάται από το κλίμα της περιοχής που ζει και ιδιαίτερα από την θερμοκρασία και υγρασία, 22-28 βαθμούς Κελσίου και 40-70% υγρασία, ευνοούν την εξέλιξη του. Ο βιολογικός κύκλος διαρκεί 35-40 μέρες και ο αριθμός γενεών συνήθως είναι 3-4. Η πρώτη γενιά, η ανθόβια εξελίσσεται στις ταξιανθίες στο στάδιο του μούρου. Τρέφεται με τα άνθη τα οποία τα δένει με ένα μεταξωτό νήμα, κατασκευάζοντας ένα κουκούλι. Οι επόμενες γενιές, οι καρπόβιες αναπτύσσονται πάνω και μέσα στις ράγες. Η καταπολέμηση του εντόμου γίνεται κατόπιν παρακολούθησης των γενεών της ευδεμίδας μέσω των φερομονικών παγίδων.
