Ο ηλίανθος είναι αγαπημένο καλοκαιρινό φυτό για να διακοσμήσουμε στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας. Η ονομασία του ηλίανθου προέρχεται από το γεγονός ότι η κεφαλή του στρέφεται διαρκώς προς τις ακτίνες του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας και στρέφεται πάλι, τις πρωινές ώρες, προς την ανατολή. Οι νάνες ποικιλίες ηλίανθου, που φτάνουν μέχρι τα 40-50 εκατοστά σε ύψος, είναι κατάλληλες για γλάστρες, ενώ για τον κήπο προτιμάμε τις ψηλότερες ποικιλίες που ξεπερνούν το ένα μέτρο και είναι και οι εδώδιμες. Το χαρακτηριστικό χρώμα των λουλουδιών είναι το κίτρινο αλλά πλέον έχουν δημιουργηθεί νέες ποικιλίες σε αποχρώσεις από το απαλό κίτρινο μέχρι το κόκκινο και το καφέ.
Συνθήκες ανάπτυξης
Είναι ετήσια φυτά που ανθίζουν όλο το καλοκαίρι, αλλά θα καταστραφούν με τις πρώτες παγωνιές του χειμώνα. Ο ηλίανθος μπορεί να ευδοκιμήσει σε πολλούς τύπους εδαφών. Τα βαθιά και στραγγιζόμενα εδάφη, που έχουν παράλληλα ικανότητα συγκράτησης νερού, δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Σε φτωχά ξερικά χωράφια, το νερό στη διάρκεια του καλοκαιριού είναι ο πιο κρίσιμος παράγοντας. Το άριστο εύρος pH είναι 6,5-7,5. Θέλει άφθονο απευθείας ηλιακό φως για να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει. Η λίπανσή του γίνεται με ένα λίπασμα γενικής χρήσης, κάθε 15 περίπου ημέρες.
Χρήσεις ηλίανθου
Η τεράστια οικονομική του σημασία οφείλεται στο λάδι ηλιέλαιο που περιέχουν οι καρποί του (ηλιόσποροι) σε ποσοστό 25% ως 32%.Το λάδι παραλαμβάνεται με έκθλιψη. Το ηλιέλαιο συνίσταται για τηγάνισμα επειδή η θερμοκρασία καπνίσματος του είναι υψηλή και φτάνει περίπου στους 230 βαθμούς Κελσίου. Οι ηλιόσποροι τρώγονται αποξηραμένοι ή καβουρντισμένοι ενώ οι πολύ μικροί χρησιμοποιούνται ως πτηνοτροφή. Από τους αλεσμένους σπόρους παράγεται ένα ποτό που μοιάζει με τον καφέ, καθώς και ένα είδος ψωμιού. Επίσης από τους σπόρους παράγεται ένα είδος φυστικοβούτυρου ενώ από τους κόνδυλους αλκοόλη.
Από το είδος Ηλίανθος ο κονδυλώδης (H. tuberosus) χρησιμοποιούνται οι εδώδιμοι κόνδυλοι που έχουν γεύση αγγινάρας και είναι γνωστοί με την ονομασία Αγγινάρα της Ιερουσαλήμ. Τέλος τα περικάρπια (φλοιοί) των ηλιόσπορων συμπιεσμένα σε συμπαγή μάζα, τα υπολείμματα των σπόρων (35% πρωτείνη) μετά την εξαγωγή του λαδιού, τα φύλλα και οι κόνδυλοι του ηλίανθου χρησιμοποιούνται ως συστατικό των κτηνοτροφών και των πτηνοτροφών.
Ο ηλίανθος είναι μία από τις πιο σημαντικές ελαιοδοτικές καλλιέργειες στον κόσμο. Ο καλλιεργούμενος ηλίανθος κατάγεται από την Κεντρική Αμερική και οι σπόροι του αρχικά χρησιμοποιούνταν για τροφή των ανθρώπων και το φυτό ως διακοσμητικό. Η καλλιέργειά του έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες εξαιτίας της μεγάλης προσαρμοστικότητάς του σε διάφορα γεωγραφικά πλάτη (από Καναδά έως Αργεντινή), των χαμηλών του καλλιεργητικών απαιτήσεων, της υψηλής ποιότητας του ελαίου του, της περιεκτικότητάς του σε πρωτεΐνη και της αξιοποίησης όλων των μερών του φυτού. Συγκεκριμένα, ο ηλίανθος κατέχει την τρίτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή ελαιούχων σπόρων μετά τη σόγια και το βαμβάκι.
